Świat, który badamy zmienia się w ostatnich latach nieprzeciętnie szybko i bardzo wyraźnie - takie stwierdzenie to już truizm, ale z jego oczywistości płynie równie oczywisty wniosek. Czas szukać, eksplorować i rozwijać metody badań jakościowych odpowiadające zachodzącym zmianom i potrzebom poznawczym i naukowym.
Głównym celem warsztatów jest zapoznanie uczestników z metodologią pracy badawczej z wykorzystaniem metafor jako nośników nowego rodzaju danych jakościowych. Badania opierające się na danych deklaratywnych, opisowych, uzyskiwanych w wywiadach jakościowych czy obserwacjach terenowych nie są już wystarczające do całościowego ujmowania doświadczeń. Samo bowiem doświadczenie staje się głębsze, bardziej zróżnicowane wewnętrznie, obejmujące już nie tylko to co uświadamiane, ale także to co podświadome, zapisane głębiej w emocjach, w podświadomości, w zasobach wiedzy ukrytej (tacit knowledge), chaotycznie niejednoznaczne w doświadczeniu. Metafory, stając się nośnikiem znaczeń symbolicznych, dają możliwość odkrywania tego co niejednoznaczne, trudne do uchwycenia przez samych badanych, intuicyjne i pozostające w cieniu świadomości badanych albo wręcz wypierane przez nich ze względu na ładunek emocjonalny. Właściwie wykorzystane mogą spełniać wszystkie rygory metodologiczne w badaniu jakościowym, jednocześnie otwierając drogę do nowych warstw i pokładów znaczeń.
Warsztaty są skierowane przede wszystkim do badaczy stawiających już pierwsze kroki w zakresie stosowania metodologii badan jakościowych i poszukujących nowych strategii, narzędzi i technik badawczych. W przypadku tych warsztatów, zakres merytoryczny koncentrować będzie się na technikach generowania metafor i zbieraniu danych poprzez prace z metaforą. Elastyczność i uniwersalność metafor jako sposób postrzegania, doświadczania i działania w świecie społecznym pozwala wykorzystywać je w każdej dyscyplinie i wobec każdego tematu, czyniąc z nich narzędzie o wysoce interdyscyplinarnym potencjale. I chociaż same w sobie metafory kojarzą się z płaszczyzną języka, sposób pracy pokazywany podczas warsztatów wykracza daleko poza ramy lingwistyki (nie wymagając wiedzy językoznawczej) sięgając do obszarów psychologicznych, socjologicznych, pedagogicznych, kulturoznawczych czy nauk o zarządzaniu i z powodzeniem stosowalnych przez badaczy tych i innych dyscyplin nauki.
Podczas warsztatów przećwiczymy sposoby wprowadzania pracy z metaforą do koncepcji badawczej i łączenia danych metaforycznych z innymi rodzajami danych. Poznamy sposoby generowania metafor oraz modelowania symbolicznego (facylitowania badanych w tworzeniu metafor dla swojego doświadczenia), pogłębiania i rozbudowywania metaforycznych refleksji oraz eksplorowania metafor. Przećwiczymy sposoby analizowania metafor werbalnych i wizualnych, odkodowywania znaczeń symbolicznych i kodowania ukrytych w metaforach informacji substantywnych. Dzięki temu, rozwiniemy wrażliwość i świadomość badawczą, odkrywając nowe możliwości gromadzenia wielowymiarowych danych jakościowych.
Zagadnienia omawiane/ćwiczone podczas warsztatów:
Czas trwania
8 godzin
Prowadzący:
Jestem doktorem nauk społecznych, wykładowcą na Uniwersytecie Łódzkim w Katedrze Socjologii Organizacji i Zarządzania. Mam dwudziestoletnie doświadczenie w prowadzeniu badań jakościowych i niemal takie samo w uczeniu jakościowej metodologii. Byłem wiceprzewodniczącym, a w kolejnych latach przewodniczący Qualitative Methods Research Network w ramach European Sociological Association. Prowadziłem także warsztaty metodologiczne z ramienia Research Committee ISA. Jestem redaktorem założycielem międzynarodowego czasopisma Qualitative Sociology Review oraz polskojęzycznego Przeglądu Socjologii Jakościowej, a wcześniej byłem recenzentem redakcyjnym wydawnictwa SAGE oraz Routledge w zakresie publikacji metodologicznych. Zaczynając od metodologii teorii ugruntowanej w szkole Profesora K. Koneckiego, która przez wiele lat stanowiła mój badawczy fundament, poprzez badania etnograficzne z jednej strony i zainteresowania analizą konwersacyjną z drugiej, kształtowało się moje podejście i praktyka badawcza. Aktualnie eksplorując specyfikę autoetnografii, badań kontemplatywnych i pogłębionych technik gromadzenia danych (werbalizacji i wizualizacji, w tym pracy z metaforami), moje obecne zainteresowania naukowe obejmują jakościowe badania nad odmiennymi stanami świadomości, transformacjami tożsamości i emocjonalności w kontekście społecznym. Zapraszam do kontaktu, wzajemnych inspiracji i wspólnej praktyki metodologicznej.
e-mail: lukasz.marciniak@uni.lodz.pl
W6.
dr Łukasz Marciniak (Uniwersytet Łódzki)
Eksploracja poprzez metaforę.
Generowanie metafor werbalnych i wizualnych jako metoda zbierania wielowymiarowych danych jakościowych